Fiat Empire - Seðlabankinn og stjórnarskráin (í BNA)

Bogi Ágústsson hefur tekið mörg viðtöl við áhugaverða menn í gegnum tíðina sem sýnd hafa verið á RUV. Eitt sem komið er til ára sinna er viðtal eða öllu heldur umræðuþáttur sem Bogi stjórnaði þar sem Milton Friedman ræddi við nokkra menn sem voru og eru áberandi í þjóðmálaumræðunni á Íslandi.

Í gærkvöldi var svo sýnt mjög gott viðtal Boga við Antonin Scalia, hæstaréttardómara í Bandaríkjunum um stjórnarskrá Bandaríkjanna, hlutverk hennar og mikilvægi. Nú hafa margir haldið því fram að ríkisstjórnir Bandaríkjanna, Bretlands og fleiri landa hafi á undanförnum árum gengið mjög langt í því að takmarka borgaraleg og stjórnarskrárvarin réttindi m.a. með vísan í baráttu gegn hryðjuverkum. Sú gagnrýni hefur oft verið á rökum reist að mínu viti. Við Íslendingar höfum ekki farið varhluta af því hvernig slík löggjöf getur verið misnotuð og beitt í tilvikum sem eru langt frá þeim aðstæðum sem löggjöfinni upphaflega var ætlað að virka í. Það ætti hins vegar ekki að koma á óvart að ríkisstjórnir gangi eins langt og þær geta og þess vegna er mikilvægt að standa vörð um hlutverk stjórnarskárinnar sem aðhald við stjórnvöld og tilburði til að auka valdsvið sitt.

En það eru ekki eingöngu nýlegir tilburðir stjórnvalda til að auka valdsvið sitt til að berjast gegn hryðjuverkum sem fólk hefur haft efasemdir um. Lítt áberandi hópur fólks, m.a. með Ron Paul í forsvari, heldur því fram m.a. með því að vísa í upprunalega þýðingu Bandarísku stjórnarskrárinnar (líkt og Antonin Scalia gerir) að þau lög sem seðlabanki Bandaríkjanna starfar eftir séu í andstöðu við stjórnarskrá landsins. Heimildarmyndin hér að neðan fjallar einmitt um það efni. Mjög áhugavert.

Viðtal við næsta forseta Bandaríkjanna

Hér að neðan er YouTube "playlist" með viðtali Bill Oreilly frá Fox News við Barack Obama - næsta forseta Bandaríkjanna (nema eitthvað magnað gerist í nótt). Viðtalið, sem er í fjórum hlutum, er ágætt m.a. fyrir þær sakir að Oreilly leyfir sér að vera nokkuð ágengur og Obama er aldrei þessu vant hálf kindarlegur í svörum sínum. Í upphafi fyrsta hlutans er Obama m.a. spurður út í s.k. öryggismál og "War on Terror". Svör Obama eru áhugaverð...

Obama kominn með forustu

Ron Paul og gullfóturinn

Nú eru örfáir dagar í forsetakosningar í Bandaríkjunum. Eins og oft áður hafa önnur baráttumál þurft að víkja fyrir efnahagsmálum sem megin málefni kosninganna. Efnahagsmál hafa þó aldrei verið jafn krítisk og þau eru einmitt núna - fyrir BNA og heiminn allan. Mikið er ritað og rætt um að hið efnahagslega hrun sem nú blasir við (eða er í gangi) sé áfellisdómur og jafnvel dauðadómur yfir kapítalismanum og frjálshyggjunni (og "nýfrjálshyggjunni" sem ég veit reyndar ekki hvað er) eins og margir vilja meina.

Nú liggur það í augum uppi eitthvað verulega mikið er í ólagi þegar fjármálakerfi heimsins er að hruni komið. Það er því eðlilegt og nauðsynlegt að endurskoða allt og vera tilbúinn til að breyta því sem breyta þarf til að koma hlutunum á réttan kjöl á ný. Það þurfa hægrimenn vissulega að vera tilbúnir að gera. Vil aftur benda á Christ Martenson fyrir þá sem nenna að skoða vel rökstudda  skoðun um hvað sé að .

Einn af megingöllum kerfisins er að  seðlabankar hafa í dag (eftir að gullfóturinn var endanlega afnuminn) engar takmarkanir á sér hvað varðar seðlaprentun og eins og dæmin sýna eru ríksistjórnir mjög viljugar til að ausa peningum út í hagkerfið og þannig gjaldfella alla peninga sem fyrir eru í kerfinu.

Þessi veigamikli þáttur vestrænna hagkerfa er mjög langt frá því að vera hugarfóstur frjálshyggjunnar enda hafa menn eins og Ludwig von Mises og aðrir hagfræðingar af austuríska skólanum bent á að peningar verði til (eða ættu að verða til) á markaðnum - en ekki í ríkisstofnunum með seðlaprentun án tengsla við raunverulega verðmætasköpun (e. fiat currency).

Sound money still means today what it meant in the nineteenth century: the gold standard.

Ludwig von Mises

Einn af þeim örfáu stjórmálamönnum sem setur þessi málefni á oddinn í sínu málflutningi er Ron Paul, sem bauð sig fram sem forsetaefni repúblikana. Málefnið er allt annað en einfalt og málflutningur Ron Paul þykir jafnvel leiðinlegur enda býður hann ekki upp á mannfórnir (eins og er í tísku á Íslandi í dag) né fagurgala (eins og Bandaríkjamenn ætla að kjósa yfir sig eftir örfáa daga). Myndbandið hér að neðan er útvarpsviðtal (já ég veit, ekki mjög sexý - en innihaldið er gott) við Ron Paul. Viðtalið gefur einhverja innsýn inní málflutning frjálshyggjumanna um þessi málefni...

Hér er svo samantekt þar sem því er haldið fram að að enfahagslegt hrun BNA sé framundan þar sem Ron Paul kemur líka við sögu...

Líf í skugga RUV

Það var fróðlegt viðtalið sem Sölvi Tryggvason tók við Sigríði Margréti Oddsdóttur, sjónvarpsstjóra Skjásins, og Pál Magnússon, útvarpsstjóra um þá gagnrýni sem fram hefur komið á stefnu stjórnvalda um að RUV skuli heimilt að afla tekna með sölu auglýsinga. Nú má vera flestum ljóst sem á annað borð horfa á sjónvarp að RUV hefur á síðustu mánuðum og misserum fært sig upp á skaftið hvað varðar auglýsingar í sjónvarpi. Kastljós hefur um nokkurt skeið verið brotið upp með auglýsingahléum og nýlega voru stuttir skemmtiþættir á borð við Útsvar og Gott kvöld bútaðir í sundur til að koma fyrir girnilegum auglýsinga-slottum.

Nú er það ekki óskynsamleg ráðstöfun fyrir sjónvarpsstöð sem aflar tekna með auglýsingasölu að haga dagskrá og uppbyggingu sjónvarpsþátta þannig að hámarka megi auglýsingatekjur - ekkert athugavert við það og starfsfólk RUV er að gera fína hluti hvað það varðar. Hins vegar er hin hliðin á þessum peningi sú að með þessu er RUV að ganga miklu mun lengra en aðrar ríkisreknar sjónvarpsstöðvar sem ætlað er að starfa í almannaþágu (e. public service). Í nágrannalöndum okkar tíðkast það ekki að ríkisreknu stöðvarnar (BBC, DR, SVT, NRK o.fl.) séu á auglýsingamarkaði og alls ekki með auglýsingahléum inní fréttaþáttum og innlendum skemmtiþáttum eins og RUV gerir í dag.

Fyrir utan hvað "auglýsingamennska" RUV dregur úr því almannaþjónustuhlutverki sem er í raun tilvistarréttlæting stofnunarinnar má vera ljóst að einkareknar sjónvarpsstöðvar eiga mjög erfitt með að lifa og vaxa í skugga ríkisfjölmiðils sem starfar með þessum hætti. Fréttir gærdagsins af uppsögnum á einkareknu ljósvakamiðlunum ættu að vekja stjórnvöld til umhugsunar um þessi mál.

Ég myndi fyrir mitt leyti sakna Dr. House og ég veit að tengdó myndi sakna Survivor. Fólk hlýtur að geta orðið sammála um að það sé varla hlutverk ríkisstofnunar að bera á borð þess háttar léttmeti.

Darling & Flashheart

Í dag er við hæfi að rifja upp lítilmótlega persónu að nafni Darling úr þáttum Rowan Atkinson um Captain Blackadder. Hér að neðan er brot úr þætti þar sem Darling fær makleg málagjöld fyrir að vilja ekki koma flugkappanum og kvennaljómanum Lord Flashheart til bjargar þegar sá síðarnefndi hrapaði af himnum ofan í mikilli svaðilför. Hljómar eitthvað kunnuglega.

Hraðnámskeið um efnahagsmál (orkumál og umhverfismál)

Fyrir tilviljun rakst ég á síðu Chris Martensson sem er með því áhugaverðara sem ég hef séð lengi. Chris ræðir um þróun efnahagsmála, orkumála og umhverfismála - eða 3E's (Economy, Energy & Environment) eins og hann kallar það.

Einhvern daginn mun ég skrifa meira um málið en til að byrja með vil ég hvetja fólk til að skoða síðuna hans og horfa á Crash Course vídeó-klippurnar hans um þessi mál.

Myndin hér að neðan er tekin úr einum af fyrirlestrum Chris...

 

Orð dagsins

Fleygustu orð dagsins tel ég vera niðurlag pistils á Vef-Þjóðviljanum - www.andriki.is - í dag.

Svo er það góð regla að hafna öllum tilboðum um stækkun sem menn fá á netinu.

Pistillinn fjallaði um ESB og Ollie Rehn og trakteringar hans síðustu dagana.

Obama í stuði

Eins og ég hef áður látið í ljós eru stjórmálaskoðanir Barack Obama ekki þær sömu og mínar. En góður ræðumaður er hann og ekki að furða að margir heillist af honum. Hér er hann í banastuði við Al Smith Memorial Dinner. Mjög fyndinn...

Aðalatriði á milli aukaatriða

Það var mjög áhugavert viðtalið við Davíð Oddson, seðlabankastjóra, sem sýnt var í Kastljósi nú í kvöld. Viðtalið var mjög fræðandi um atburðarás síðustu daga - allt frá því að stjórnarformaður Glitnis gekk á fund Seðlabankans fyrir röskri viku - til dagsins í dag þegar tilkynnt var um væntanlegt risalán frá Rússum.

Að mínu mati var þó markverðast í viðtalinu greinargóðar útskýringar Davíðs á þeirri aðferð sem stjórnvöld hafa valið að fara til að takast á við þá miklu kreppu sem steðjar að bankakerfinu. Þó svo fjölmiðlar geri hér eins og oft áður full mikið úr aukaatriðum eins og orðavali Davíðs og slái því upp í fyrirsögnum var Seðlabankastjóri í Kastljósviðtali kvöldsins að útskýra þá afdrifaríku ákvörðun að íslenska ríkið skyldi ekki ábyrgjast skuldir bankanna eins og lánveitendur þeirra virtust gera ráð fyrir á þeim tíma sem lánin voru tekin og bankarnir uxu sem hraðast. Svo virðist sem matsfyrirtækin hafi gengið út frá þeirri forsendu að ríkið myndi ábyrgjast þessi lán þegar þau lækkuðu lánshæfismat sitt á íslenska ríkinu fyrir nokkrum dögum. Í viðtalinu segir Davíð m.a.:

Um leið og matsfyrirtækin og erlendar lánastofnanir átta sig á að við ætlum ekki á leggja þessa skuldaklafa á þjóðina mun staða Íslands gerbreytast og gengið styrkjast og ég held að við þurfum ekki langan tíma til þess.

Það er vonandi að Davíð hafi rétt fyrir sér.

Það er hins vegar alveg ljóst að þessi aðferð stjórnvalda er mjög langt frá því að vera sársaukalaus. Fjöldi hluthafa í fjármálafyrirtækjum og öðrum fyrirtækjum hafa þegar misst og munu missa gríðarmikla fjármuni sem og innlendir og erlendir lánveitendur og kröfuhafar þeirra fyrirtækja sem fara í þrot. Svo ekki sé talað um áhrif á starfsfólk þeirra fyrirtækja sem fara í þrot eða mikla uppstokkun.

Þrátt fyrir allt virðist mér sem sú aðferð sem ríkisstjórnin hefur valið að fara vera til vitnis um að hagsmunir almennings hafi verið hafðir í fyrirrúmi.

Þetta þótti mér vera markverðast í Kastljósi kvöldins. Margir munu eflaust velta sér meira uppúr tali um "óreiðumenn", samsæriskenningum úr smiðju "vel rekinnar sjoppu útí bæ" eða þeirri töfralausn sem felst í því að sparka Davíð út úr Seðabankanum. Ég mun fyrir mitt leyti reyna að leggja mitt af mörkum til að  byggja upp...

Ríkið borgi ekki skuldir óreiðumanna

Besta yfirlýsing dagsins

Hér að neðan er besta yfirlýsing dagsins í dag. Læt hana fylgja með að fullu hér að neðan:

Aðgát skal höfð

Umræða um samdrátt og niðurskurð í atvinnulífinu með beinum afleiðingum fyrir heimili og fyrirtæki er mjög hávær og rökin fyrir henni skýr. Þetta er alvarleg umræða sem snertir unga sem aldna og þar af leiðandi er mikilvægt að vanda orðaval til að valda börnum, ungmennum, veikum og öldruðum ekki óþarfa kvíða. Þá þarf að gæta þess að umræða um þennan vanda á vinnustöðum sé á þann veg að fólk festist ekki í hringiðu umræðunnar heldur sinni vinnu og verðmætasköpun, sjálfum sér og samfélagi til hagsbóta.

Mikilvægt er að fjölmiðlar og aðrir vandi þessa umræðu og hafi í huga að flutningur fregna af válegum atburðum er bestur ef jöfnum höndum er fjallað um lausnir vandans þannig að fólk geti brugðist sem best við.

Það er brýnt að hafa í huga að óvönduð umræða um mál af þessu tagi er skaðleg heilsunni og því mikilvægt að vanda hana í hvívetna og láta hana ekki fara úr böndum.

Kristinn Tómasson, yfirlæknir Vinnueftirlitsins
Sigurður Guðmundsson landlæknir
Þórólfur Þórlindsson, forstjóri Lýðheilsustöðvar

Vonandi að sem flestir sem hafa áhrif á umræðuna og þannig á ástandið sjálft taki þessi orð alvarlega.